یکی از موضوعات مهم دنیای واقعی «مالکیت یا Ownership» است. موضوعی که در مورد کالاهای دیجیتال هم صادق است و البته چالش‌های بیشتری را ایجاد می‌کند. اسناد کالاهای فیزیکی فقط یک تکه کاغذ هستند که ما آنها را به عنوان «نماد مالکیت» پذیرفته‌ایم؛ اما در دنیای دیجیتال چطور می‌توان مالکیت دارایی های دیجیتال را تشخیص داد؟ آثار هنری دیجیتالی که به تعداد بینهایت قابلیت کپی‌کردن دارند! ویژگی اصلی NFTها «مالکیت قابل تایید» است. اکنون در حوزه NFTها یا توکن‌های غیرقابل تعویض با دو مسئله روبرو هستیم. از طرفی ادعا می‌شود که NFTها شکل جدیدی از مالکیت دارایی دیجیتال را ارائه می‌دهند، از طرف دیگر با اجرای ناقص و معیوب آنها مواجه هستیم.
چالش مالکیت دارایی های دیجیتال و پتانسیل رشد NFTها
من (Christian Cantrell) و دوستم در حاشیه افتتاح موزه هوا فضا در سال ۲۱۰۴ (۱۳۹۳) در نزدیکی فرودگاه دالس (Dulles Airport) فیلم میان ستاره‌ای (Interstellar) را روی پرده سینمای آی‌مکس (IMAX) تماشا کردیم. بلافاصله بعد از پایان فیلم، یک غرفه سفید درخشان با برند اوکلوس (Oculus)، در حوزه فناوری VR، توجه ما را جلب کرد. چهل و پنج دقیقه بعد با هدستی که روی سرم قرار گرفت، حالت تعلیق و شناور بودن را تجربه کردم. این اولین تجربه من از واقعیت مجازی (Virtual Reality) بود.
صبح روز بعد آنقدر ذهنم درگیر تجربه واقعیت مجازی شب گذشته بودم که به کلی فیلم میان‌ستاره‌ای را فراموش کردم. تا عصر همان روز یک رایانه شخصی با قابلیت VR تهیه کردم و هدست واقعیت مجازی مدل Oculus Rift DK۲ را سفارش دادم.
بعد از این تجربه متوجه شدم که حتی پیشرفته‌‌ترین فناوری واقعیت مجازی‌های موجود شبیه به این است که سرتان را داخل گران‌ترین فر آسان‌پخت دنیا فروکنید و سوار یک ترن هوایی مجازی شوید. علیرغم اینکه دستگاه VR حسابی ذهنم را درگیر کرده بود، اما دیگر علاقه‌ای به آن نداشتم.
ویژگی‌هایی مانند فریم ریت (frame Rate)، لگ یا تاخیر زمانی (Lag) و وضوح تصویر ویژگی‌های گذرا بودند. همین موضوع نقطه عطفی بود تا اوکلوس که به تازگی توسط فیسبوک (متا) خریداری شد، تصمیم به توقف این فناوری بگیرد. قطعا دستگاهی که من در اختیار داشتم دنیا را متحول نمی‌کرد، اما شکل جدیدی از حالت تعلیق در دنیای دیجیتال را نشان می‌داد. کاری که باید دستگاه VR اوکلوس انجام می‌داد، بازگشت به گذشته نبود. چاره کار ایجاد یک مسیر جدید بود، چنانکه در حال حاضر جدیدترین هدست‌های VR (Meta Quest ۲) ارائه می‌شود.
NFTها در ابتدای مسیر رشد هستند
این داستان مطرح شد تا بفهمیم نحوه پیاده‌سازی یک فناوری نوپا و پتانسیل رشد آن، دو چیز جدا از هم هستند و باید اهمیت تفکیک این دو موضوع را درک کنیم. NFTها هم مانند نمونه‌های اولیه VRها مبهم و پیچیده هستند و فقط در دسترس افراد معدودی قرار دارند.
NFTها با نقایصی همچون قرارگرفتن در معرض کلاهبرداری‌ها، فقدان چارچوب‌های قانونی لازم و میزان غیرمتمرکز بودن آنها بر خلاف تصور عامه مواجه هستند. به‌علاوه NFTها با قابلیت کپی‌شدن بینهایت روی تکنولوژی‌های بلاکچین ساخته‌می‌شوند. حال با توجه به تمام مسائل پیرامون NFTها و همچنین محبوبیت بحث‌برانگیز آنها، سوال اینجاست که آیا نقایص NFTها و مالکیت دارایی دیجیتال آنقدر زیاد است که راه نجاتی وجود ندارد؟ یا اینکه NFTها هنوز در ابتدای راه هستند؟
نظریه NFTها و راه‌حل مالکیت دارایی های دیجیتال
مهم‌ترین موضوع مطرح در مورد خرید، فروش و دسترسی به کالاهای دیجیتال در مارکت‌پلیس‌های فعلی، موضوع مالکیت (Ownership) یا جبران فقدان آن است. NFTها شکل جایگزینی از تجارت برای کالاهای دیجیتال هستند که ویژگی اصلی آنها مالکیت قابل تایید است؛ اگرچه در حال حاضر پیامدهای منفی بسیار جدی چه در مورد اجرای فعلی NFTها و چه فرهنگ ایجاد شده توسط توکن‌های بی‌همتا وجود دارد، اما این جنبش در درجه اول تلاشی برای متعادل‌ساختن پلتفرم‌های مالکیت امروزی، اکوسیستم‌های بسته و فرسایش کلی مالکیت دیجیتال است.
NFT در حقیقت ثبت زنجیره مالکیت کالاهای دیجیتال در یک دفتر کل (معمولا بلاکچین) امن و غیرمتمرکز است که قابل تایید و تغییرناپذیر هستند. به عبارت دیگر NFTها اسنادی هستند که فقط قابلیت نوشتن (Write Only) دارند و مشخص می‌کنند دقیقا چه چیزی متعلق به چه کسی است. فلسفه ساده NFTها دو سوال کلیدی را در مورد مشروعیت و پایداری آنها مطرح می‌کند. یکی امکان دزدیدن NFT با یک کلیک راست و دیگری خیالی بودن NFTها.
آیا امکان دزدیدن NFT با یک کلیک راست وجود دارد؟
به طور کلی دو نوع سرقت در حوزه NFTها وجود دارد. گزینه اول سو استفاده از آثار هنرمندان است. سارقان ادبی با ادعای مالکیت آثار دیگران اقدام به مینت (Mint) و فروش آنها در یکی از مارکت‌پلیس‌های موجود می‌کنند. این موضوع یک مسئله جدی در اکوسیستم فعلی است و باید فکری اندیشیده شود تا NFTها به شکل قانونی مالکیت دیجیتال تبدیل شوند؛ البته این یک مشکل بنیادی در فلسفه NFTها نیست و صرفا نقصی در نوع اجرا است. گسترش مجموعه‌ای از مشخصات مرتبط با NFTها و ترکیب فناوری‌های ارائه‌شده توسط پروژه‌هایی مانند Content Authenticity Initiative به رفع این نقایص کمک می‌کند.
نوع دوم سرقت در حوزه NFTها جالب‌تر به نظر‌می‌رسد، زیرا از ماهیت NFTها جدایی‌ناپذیر است. هر کسی می‌تواند با یک راست کلیک، دارایی دیجیتال ارائه شده توسط NFTها را ذخیره کند و خودش مالک آن قطعه شود. در واقع، به محض دیدن یک NFT نمایش داده شده در مرورگر، این دارایی در سیستم شما ذخیره‌می‌شود. به عبارت دیگر به طورخودکار یک کپی از NFT در هارد دیسک شما ایجاد و ذخیره می‌شود. حالا چطور ممکن کسی مالک چیزی باشد که قابلیت کپی آن بینهایت و میزان دقت سیستم در بازتولید مشخصه‌های آن ثابت است.
آیا NFTها خیالی هستند؟
دومین انتقاد مطرح در مورد NFTها، غیرمشهود بودن (Intangible) مدل مالکیتی آنها است. این استدلال که ثبت در بلاکچین مشخص می‌کند چه کسی مالک چه چیزی است، درستی آن را اثبات نمی‌کند. برخی افراد NFTها را با خرید ستاره مقایسه می‌کنند. پلتفرم‌هایی که بدون هیچگونه مجوز نجومی پول شما را می‌گیرند و اطلاعاتی را در یک پایگاه داده ثبت می‌کنند. در نهایت یک گواهی خوش آب و رنگ برای شما ارسال می‌شود. این اقدام چیزی بیش از یک انتقال مالی یک‌طرفه نیست؛ به طور مثال سایت International Star Registry پکیج ثبت ستاره Heirloom Ultimate Star Kit را به قیمت ۴۸۹ دلار می‌فروشد.
حالا تصور کنید چنین سرویسی با مشارکت ناسا (NASA) و آژانس فضایی اروپا (European Space Agency) ارائه شود. یا اینکه یک سازمان ثالث با تاییدیه انجمن بین‌المللی نجوم مجاز به فروش حقوق نام‌گذاری ستاره‌ها باشد. حتی اگر پیاده‌سازی چنین ایده‌ای شبیه به اجرای فعلی باشد، احتمالا این پایگاه داده رکوردهای جدیدی را ثبت می‌کند و تکه کاغذهای بی‌ارزش فعلی وجاهت قانونی بیشتری پیدا می‌کنند.
یقینا نمی‌توان NFTها را مبدع ایده مالکیت انتزاعی یا ارزش غیرمشهود خیالی دانست. درحقیقت، اسناد خانه یا ماشین هم فقط یک تکه کاغذ هستند که همه ما آنها را به عنوان نشانه مالکیت پذیرفته‌ایم. آیا بازار سهام شکلی از مالکیت اشتراکی انتزاعی نیست که حالا به همان اندازه کالاهای تولیدشده شرکت‌های دولتی واقعی است و ثروت بی‌حد و حصری را تولید می‌کند؟
دلیل ناکارآمدی NFTها چیست؟
اگر NFTها حلال چالش مالکیت کالاهای دیجیتال در دنیای واقعی هستند پس چرا هنوز ناکارآمد به نظر می‌رسند؟ احتمالا پاسخ این است؛ وجود پروژه‌های اسکم و کلاهبرداری، تاثیرات زیست‌محیطی ناشی از فناوری‌های زیربنایی، تبلیغات گسترده، تجربه کاربری بیش‌از حد پیچیده، نقش NFTها در توزیع ناعادلانه ثروت و در نهایت اینکه NFTها بر خلاف ادعا، آنطور که باید غیرمتمرکز نیستند.
در این رابطه بیشتر بدانید
بیشتر بدانید: آشنایی با سایت های معروف خرید و فروش NFT در جهان
نظر بگذارید